به نقل از «جماران»

پیرعلی، نقطه پایان نمدمالی

تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۰۲۱۰۸۰۸

به گزارش ایرنا، فراوانی دستافرینه های زیبا و چشم نواز، همدان را در زمره استان های پیشتار در عرصه صنایع دستی قرار داده؛ اما گذر زمان گرد فراموشی روی برخی هنرها نشانده و حالا جز نامی و نشانی محو و اندک از این هنرها باقی نمانده است.
نمد به عنوان کهن ترین زیرانداز هم اینک به نوستالژی برای ساکنان همدان تبدیل شده و تنها چراغ کم سوی این هنر در روستای شوند رزن به دست پیرمردی کهنسال روشن مانده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

صفرعلی پیرعلی تنها بازمانده نمد مالی در زادگاه عارف فرزانه «ملاحسین قلی شوندی» که 200 مرجع تقلید تریبت کرده است، در برابر ناملایمتی ها کمر خم نکرده و همچنان این هنر صنعت را زنده نگه داشته است.
زمانی حدود 40 کارگاه نمد مالی در روستای شوند رزن فعال بود اما درآمد اندک، تغییر ذائقه مردم در استفاده از نمد به عنوان زیر انداز و جایگزین شدن زیراندازهای جدید و کم کیفیت به جای نمد، اندک اندک این هنر صنعت را به ورطه فراموشی سپرد.
نمد به عنوان کهن ترین زیرانداز به واسطه استفاده از پشم و کرک در تهیه آن، همچنان جایگاه خود را از نظر کیفیت، در بین مابقی زیراندازهای جدید و به روز حفظ کرده است.
البته برخی بر این باورند که نمد به دلیل داشتن خاصیت ضد رطوبت، در صورت استفاده به عنوان زیرانداز می تواند در درمان استخوان درد، رماتیسم و حتی دیسک کمر موثر واقع شود.
پیرعلی که از او به عنوان آخرین بازمانده از نسل صنعتگران نمدمالی باید یاد کرد در حالی وارد هشتاد و پنجمین سال زندگی خود می شود که امسال باید هفتادمین سال فعالیت و اشتغال در این هنر را جشن بگیرد.
وی که صاحب 10 فرزند دختر و پسر است حرفه نمدمالی را به صورت موروثی از اجادش به یادگار برده اما خود را نقطه پایانی برای این هنر می داند.
او به علت علاقه، حرفه نمد مالی را از 15 سالگی در کلاس درس پدر فرا گرفت و به عنوان شاگرد در کارگاه او مشغول به کار شده و از این طریق هفت دهه امرار معاش کرد.
این هنرمند همدانی پیش از آموختن این حرفه، درس اخلاق و مردم داری را نزد پدر فرا گرفت و توجه و عمل به توصیه های آموزگار، صفر علی را به عنوان پدری خوش اخلاق و فردی خوش نام در روستا و منطقه شهره کرد.
کارگاه نمدمالی صفرعلی حاکی از خاطرات کودکی، جوانی و پیری؛ و تیرهای چوبی و دیوارهای کاه گلی این کارگاه، سال ها نظاره گر تلاش پیرعلی برای خاموش نشدن آوای نمد مالی اوست.
زمزمه ترانه زیبا با گویش ترکی 'ای منه یارم قیزم' (ای یار من دخترم) در کنار حرکات موزون و مداوم دست و پا، خستگی را از چهره پیرعلی بیرون می کند.
در حقیقت نمدمال وقتی قوت و توان دست و پاهایش را برای ورز دادن و شکل بخشیدن به نمد به کار می گیرد، زیر لب با خواندن اشعار و ترانه، آوای رنج می سراید تا قدرت بی پایان بگیرد تا در جسم بی جان نمد امید بخشد.
بیشتر این اشعار برگرفته از آوای بومی - محلی شاعران معروف است که ابیات را به تناسب منطقه و کار سختی که در آن رواج دارد، سروده اند.
پیرعلی پیشتر به همراه فرزندانش در کارگاه کوچکشان از سحر تا شامگاه فعال بودند اما کم رونق شدن بازار نمد، یک به یک از شاگردان این استاد چیره دست کاسته و تنها فرزند کوچک وی هم اینک او را یاری می دهد.
این هنرمند سالهاست در زمینه تولید زیرانداز، کمربند، زین اسب، پوشاک، پادری و کارهای تزیینی فعال است و عشایر و صحرانشینان به واسطه مقاومت بسیار بالا و نفوذ ناپذیری محصولات وی، یکی از مشتریان پر و پا قرص پیرعلی هستند.
حال اما پیرعلی به واسطه تلاش برای زنده نگهداشتن این هنر و تماس دائمی با رطوبت، دچار بیماری های مفصلی شده است و دستان پینه بسته و زندگی ساده و بی آلایش پیرعلی حکایت از سال ها تلاش برای کسب روزی حلال است تا با اتکا به نون بازو و عرق جبین فرزندان صالحی را تقدیم جامعه کند.
پیرعلی 85 ساله با روی گشاده، درد و دل های خود را در گفت و گو با ایرنا آغاز می کند و با گویش زیبای ترکی به بیان رنج و مشقت های هنر نمدمالی می پردازد.
این هنرمند در ابتدای سخن عنوان کرد: کار سخت نمدمالی موجب تمایل اندک فرزندانم به این هنر صنعت شد و با وجود آشنایی 10 فرزندم به این حرفه، اما تنها پسر کوچکم این هنر را در کنار من ادامه داده است.
پیرعلی افزود: در حال حاضر با توجه به گرم شدن هوا و سختی شرایط کار نمد مالی، از آغازین ساعت روز در کارگاه مجاور منزل مسکونی کار خود را آغاز می کنم.
وی که دارنده چندین لوح تقدیر به ویژه تقدیرنامه از رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دولت گذشته است، بیان کرد: برای شرکت در نمایشگاه های مختلف دعوت شده و شرکت کردم اما بعلت بی توجهی به مطالبات، درخواست ها و هزینه بر و بی سود بودن حضور در نمایشگاه، دیگر رغبتی برای شرکت در این عرصه نشان ندادم.
او با صدای حاکی از حزن و اندوه اظهار داشت: آوای نمدمالی در حال خاموش شدن است و این روزها تنها دانشجویان، آن هم برای تکمیل و اتمام پایان نامه به کارگاه کوچک من سر می زنند.
پیرعلی ادامه داد: بیشترین مشتریان نمد عشایر هستند؛ چرا که از آن به عنوان محافظی در برابر رطوبت و سرما در دشت و صحرا استفاده می کنند.
وی یادآوری کرد: پیشتر، تولیدات این کارگاه کوچک را با حضور در استان هایی نظیر قم به فروش می رساندم، اما هم اینک با توجه به تحلیل توان جسمی، متقاضیان حضوری به روستا برای خرید نمد مورد نیاز مراجعه می کنند.
این هنرمند با بیان اینکه این حرفه به صورت موروثی از اجدادش به پدربزرگ و پدر او منتقل شده است، بیان کرد: با توجه به نبود حمایت از سوی متولیان، این صنعت پس از من، رو به خاموشی می رود.
پیرعلی بیان کرد: با وجود اینک از 15 سالگی و به مدت بیش از 70 سال در این هنر صنعت فعال هستم، اما به علت نبود بیمه و حمایت های مالی شمار افرادی که به عنوان کارگر در این کارگاه حضور داشتند روز به روز آب رفتند.
وی اظهار داشت: مهمترین مواد اولیه نمد، پشم است و پشم بره چهار ماهه باید در این صنعت به کار گرفته شود بنابراین مواد اولیه را از عشایر تهیه کرده و کالا به آنها تحویل می دهم.
این استاد کار نمدمالی گفت: در شرایط معمول 2 فرد نمدمال می توانند یک نمد با ابعاد یک در 2 متر مربع را در یک روز به پایان برسانند.
وی درباره فرایند نمدمالی توضیح داد: ابتدا پشم خریداری شده با استفاده از دستگاه، حلاجی شده و سپس بر روی قالب های از پیش طراحی شده به تناسب نوع کالای تولیدی قرار می گیرد.
این هنرمند چیره دست یادآوری کرد: پیشتر که گونی وجود نداشت از نی برای درست کردن قالب بهره می گرفتند و با قراردادن نی ها در کنار یکدیگر قالب درست می شد.
پیرعلی افزود: همچنین در ادامه کار نمدمالی چند قطعه صابون را داخل پیت حلبی مملو از آب بر روی آتش قرار می دهند تا به طور کامل ذوب شود، سپس محتویات آن را با استفاده از جارو بر روی پشم ریخته، بعد پشم ها که بر روی قالب قرار دارند را لول کرده و پس از نیم تا 2 ساعت ورز دادن و رفت و آمد روی آن، نمد را با طناب می بندند.
وی ادامه داد: در ادامه طناب ها را باز کرده و با تنظیم و مرتب کردن دور نمد، دوباره آن را با باز و بسته کردن ورز داده و در ادامه نمد بر روی کوره آتش با یک سطح داغ ورز داده می شود.
این استاد کار گفت: ورز دادن نمد به عنوان سخت ترین و دشوار ترین مرحله بر روی یک سطح داغ به مدت سه ساعت با سرعت بالا به منظور جلوگیری از سوختن پشم و نمد ادامه دارد.
پیرعلی بیان کرد: هم اینک کمربند، نمد کوله پشتی، جلیقه، زیرانداز به سلیقه مشتری تولید می کند و برای تعزیه خوانی، زیر منقلی و رستوران های سنتی نیز نمد به تناسب ذائقه مصرف کننده تولید می کند.
وی بیمه نبودن را مشکل اصلی خود عنوان کرد و توضیح داد: پس از 70 سال تلاش بی وقفه دیگر توان و قدرت کار در این حرفه را ندارد؛ اما به علت بیمه نبودن و نداشتن حقوق مجبور است با جسم بیمار و تن رنجور همچنان کار و فعالیت کند.
پیرعلی ابراز امیدواری کرد: متولیان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور فکری به حال بیمه این استاد کار بکنند و باری از مشکلات او را بردارند.
معاون فرماندار رزن نیز در این باره به ایرنا گفت: صنعت در حال انقراض نمدمالی رزن در سال 95 در گروه آثار ناملموس به ثبت ملی رسید؛ اما از میان 40 کارگاه نمدمالی تنها یک کارگاه در این شهرستان باقی مانده است.
علیرضا نوربخش با بیان اینکه پیرعلی در سال 89 به عنوان پیشکسوت صنایع دستی کشور معرفی شد، افزود: کارگاه نمدمالی این استاد چیره دست و پسرانش در روستای شوند به عنوان تنها کارگاه این صنعت در سطح استان به تولید محصولاتی از قبیل زیرانداز، کمربند، جلیقه و کول‌انداز فعال است.
وی اظهار داشت: یکهزار و 500 متر مربع نمد به ارزش 800 میلیون ریال سالانه در این شهرستان تولید می شود و عمده مشتری این محصولات، عشایران استانهای تهران، قم و مرکزی هستند.
معاون فرماندار رزن، برگزاری دوره های آموزشی، معرفی صنایع دستی، حمایت از طریق پرداخت تسهیلات بیمه ای و حتی بازاریابی با برگزاری نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های صنایع دستی را مهمترین راهکار برای احیای نمدمالی و سایر صنایع دستی فراموش شده، برشمرد.
نوربخش عنوان کرد: در راستای حمایت از صفرعلی پیرعلی، 2 مرحله تسهیلات قرض الحسنه خرید تجهیزات، پرداخت سرمایه در گردش، تعمیر ساختمان کارگاه و یک دستگاه حلاجی صنعتی از محل اعتبارات استانی به صورت رایگان در اختیار این هنرمند قرار گرفته است.
کارشناس حوزه صنایع دستی همدان نیز در این باره به ایرنا گفت: میراث فرهنگی همدان رشته نمد مالی را که در حال منسوخ شدن بود احیا کرد.
بهجت عباسی افزود: این رشته تنها در روستای شوند از توابع شهرستان رزن توسط اعضای یک خانواده زنده نگهداشته شده است که این خانواده مورد حمایت میراث فرهنگی قرار گرفتند.
وی اضافه کرد: با هماهنگی های صورت گرفته تسهیلات بانکی کم بهره به این خانواده تخصیص یافت همچنین از این استاد کار برای حضور در نمایشگاه ها دعوت به عمل آمد.
کارشناس حوزه صنایع دستی همدان گفت: خانواده پیرعلی، چند تن از اهالی روستای شوند را نیز آموزش دادند تا آنها هم این کار را ادامه دهند.
عباسی یادآوری کرد: تاکنون این سازمان چندین دوره آموزشی نمدمالی در استان همدان برگزار کرده است اما با استقبال مواجه نشد که یکی از دلایل استقبال اندک، سخت و طاقت فرسا بودن اشتغال در این حرفه است.
وی بیان کرد: دستافرینه های زیبای این خانواده هنرمند بیشتر در استان قم و بازار همدان به فروش می رسد اما به علت کاهش استفاده از لباس های نمدی، بازار این حرفه رونق چندانی ندارد.
کارشناس صنایع دستی همدان افزود: رشته های مهجوری نظیر نمدمالی که نسبت به معرفی آنها کمتر اقدام شده است، در نمایشگاه های میراث فرهنگی به نمایش گذاشته می شوند تا از این طریق علاوه بر حمایت از هنرمندان فعال در این عرصه، بتوان این هنرها را به مردم معرفی کرد.
عباسی گفت: همدان دارای قابلیت های فراوانی در حوزه صنایع دستی با بیش از 33 هزار هنرمند فعال است و تاکنون حدود 150 رشته صنایع دستی دارای مجوز در این استان شناسایی شده اند.
وی ادامه داد: برای احیای رشته هایی همچون چلنگری، حلبی سازی، کفش دوزی و گیوه بافی، مشبک کاری فلز، مسگری و شیشه گری تلاش های زیادی از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان صورت گرفته است و هنوز اساتیدی در این رشته ها مشغول به فعالیت هستند.
وی شهرستان ملایر را یکی از شهرهای مستعد استان در حوزه صنایع دستی معرفی و اضافه کرد: تاکنون رشته هایی همچون گره چینی، اُرُسی سازی، گیوه بافی، مسگری و شیشه گری در بازار این شهر احیا شده است و هنرمندان و استادکارانی در این حرفه ها مشغول به کار شدند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نیز گفت: در گذر زمان و با توجه به تغییرات اجتماعی پیش آمده، رشته هایی همچون شالبافی، نمدمالی، پالان دوزی، کلاه مالی، عبابافی و قفل سازی دیگر کاربردی در زندگی روزمره مردم ندارند.
علیرضا قاسمی تاکید کرد: دارا بودن جنبه اقتصادی و کسب درآمد مالی 2 عامل مهم برای ادامه حیات رشته های صنایع دستی به شمار می رود.
وی افزود: برگزاری کلاس های آموزش رایگان صنایع دستی برای جلوگیری از منسوخ شدن این رشته ها، می تواند گامی اساسی برای احیای رشته های در حال فراموشی باشد.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان گفت: امروزه برخی رشته های صنایع دستی به علت تغییر شرایط زندگی مردم و نداشتن صرفه اقتصادی، خود به خود حذف و به مرور زمان به فراموشی سپرده شدند.
وی ادامه داد: میراث فرهنگی همدان درصدد شناسایی اساتید رشته های در حال فراموشی صنایع دستی است تا با ثبت زندگینامه و روش تولید این دستافرینه ها از منسوخ شدن آنها جلوگیری کند.
7526/2090
انتهای پیام

منبع: جماران

کلیدواژه: رفع حصر نقل و انتقالات لیگ برتر لایحه شفافیت استان قم جامعه دوره های آموزشی صنایع دستی و گردشگری کفش رفع حصر نقل و انتقالات لیگ برتر لایحه شفافیت امام خمینی س سید مصطفی خمینی سید احمد خمینی سید حسن خمینی انقلاب اسلامی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۰۲۱۰۸۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ظرفیت های گردشگری گرمی در قالب جشنواره معرفی می شود

به گزارش خبرنگار مهر، حسن محمدی ادیب پیش از ظهر یکشنبه در نشست با فرماندار شهرستان گرمی با اشاره به ظرفیت مهم دریاچه گیلارلو این شهرستان در راستای جذب گردشگر اظهار کرد: فرمانداری شهرستان باید با همکاری سایر نهادهای دولتی یک جشنواره بزرگ در راستای معرفی این ظرفیت بزرگ برنامه‌ریزی و تدوین کند.

وی با بیان اینکه جشنواره‌ها نقش مهمی در دیده شدن و جذب سرمایه‌گذار برای منطقه دارند، افزود: لازم است که در شهرستان گرمی نیز جشنواره‌هایی برای معرفی ظرفیت‌های منطقه تعریف شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل بیان کرد: همچنین لازم است که از اعتبارات شهرستانی برای آموزش صنایع‌دستی، تولید محتوا برای معرفی ظرفیت‌ها و کاوش محوطه «تپه دیگه‌ور» نیز اعتبار تخصیص پیدا کند تا بتوانیم اقدامات مهمی را در این شهرستان انجام دهیم.

محمدی ادیب خاطرنشان کرد: حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی باید جز اولویت‌های اول در شهرستان گرمی باشد و اعتبارات ویژه برای این حوزه تخصیص داده شود.

کد خبر 6097075