به نقل از «جام جم آنلاین»

ساز ناکوک نمد (+تصاویر)

تاریخ انتشار: ۵ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۱۴۰۷۲

حالا این استاد نمدمال کرمانشاهی آخرین نفری است که چراغ این صنعت دستی را در این استان مرزی روشن نگه‌داشته و بیش از هرچیز نگران فراموشی نمدمالی است؛ نگران از دست رفتن همه آنچه نسل به نسل و سینه‌به‌سینه جلوآمده تا برسد به او، به مردی سختکوش از دیار زاگرس که میراث دار یکی از هنرهای قدیمی این منطقه شده و این روزها کنج کارگاهش در تنهایی و سکوت، نمد می‌سازد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سرگذشت نمد آن‌قدر شنیدنی و باارزش بوده که ۹سال پیش در جریان برگزاری هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار معنوی کشور، نمدمالی کرمانشاه هم به فهرست میراث معنوی ایران اضافه شد تا گواهی باشد برارزش این هنر که از ابتدا دو کاربرد اصلی در زندگی مردم این منطقه داشته؛ زیرانداز و پوشش.

برای مردمی هم که در منطقه کوهستانی زاگرس زندگی می‌کنند، نمد غریبه نیست.کنج خانه خیلی‌ها یک زیرانداز یا تن‌پوش نمدی از گذشته‌های خیلی دور وجود داشته، صنایع‌دستی‌ای که متناسب با وضعیت جغرافیایی مردم این منطقه ساخته‌شده و آن‌طور که کرمانشاهی‌ها می‌گویند، نمد آنها‌ را در زمستان از هرنوع پوشش گرم و در تابستان از هر خنک‌کننده‌ای بی‌نیاز می‌کند.

این اما تنها دلیل رونق نمد درگذشته نبود و برای این محصول ارزشمند، قدیمی‌ها یک ویژگی جالب هم عنوان می‌کردند.

به اعتقاد خیلی‌ها نمد برای درمان دردهای استخوانی مؤثر بود و اگر کسی زیراندازش را از نمد انتخاب می‌کرد، کمتر به دردهای استخوانی و بیماری روماتیسم دچار می‌شد حتی خیلی‌ها می‌گفتند اگر کسی با درد کمر روی نمد بخوابد، دردش التیام پیدا می‌کند و نمد مثل یک مسکن، آبی است بر آتش دردهای او.

به این مزیت‌ها اگر سبک بودن، قابلیت حمل آسان و ضد رطوبت بودن نمد را هم اضافه کنید، دلیل رونق نمد را طی سال‌های گذشته پیدا می‌کنید؛ دلیلی که باعث شده بود باوجود سختی‌های نمدمالی، جوان‌های زیادی برای آموزش این حرفه پا به کارگاه‌های نمدمالی بگذارند و شب و روزشان را با الیاف پشمی سر کنند و سختی کاری را به جان بخرند که برخلاف بسیاری از دست بافته‌ها در آن عملِ بافتن به‌طور مستقیم وجود ندارد.

این همان قسمت جذاب و البته دشوار این حرفه است، چراکه نمدمال با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت مناسب، الیاف پشمی را درهم می‌تند.

در این روش درحقیقت هنرمند نمدمال، نقش موردنظرش را با پشم‌های رنگی روی یک پارچه کرباس طراحی می‌کند و بعد پشم حلاجی‌شده را روی تمام سطح پارچه قرار می‌دهد و پارچه کرباس را به دور خودش می‌پیچد و لوله می‌کند.

قسمت سخت ماجرا هم از همین‌جا شروع می‌شود که او با آب جوش روی کرباس و فشردن مداوم کار، درنهایت دست‌سازه‌ای تولید می‌کند که نمد نام دارد و با نقوش ساده و صمیمی‌اش، جلوه‌ای از طبیعت است.

درست به همین دلیل است که می‌گویند صنعت نمدمالی با تمام اعضای بدن در ارتباط است و نمدمال با عشق به کار، همراه با حرکات خاص دست‌وپا و خواندن شعرهای لطیف و موزون، خستگی مفرط ناشی از کار مداوم را از تنش بیرون می‌کند.

نیم قرن تلاش برای زنده‌نگه‌داشتن نمد

روزگار تلخ نمد اما مدت‌هاست از راه رسیده و این هنر اصیل هم مثل خیلی از هنرهای دستی دیگر در ورطه فراموشی قرار گرفته و همان‌قدر که نمد جایگاهش را در خانه‌ها و بین خانواده‌ها از دست داده، به‌ندرت می‌توان کسی را پیدا کرد که هنوز پیشه‌اش نمدمالی باشد.

استاد مهران نجفیان اما هنوز یکی از علاقه‌مندان این پیشه ارزشمند و بومی استان کرمانشاه است؛ هنرمندی که نزدیک به نیم قرن در رشته نمدمالی مشغول فعالیت است. دقیق‌ترش را که بخواهید او ۴۸سال تمام است که نان از سفره نمد به خانه می‌برد.

این هنرمند صنایع‌دستی به ما می‌گوید: نمدمالی یک هنر موروثی بوده و از اجدادم به پدرم به ارث رسیده و من هم از ۱۱سالگی این حرفه را نزد پدرم یاد گرفتم و هنوز هم که هنوز است روزی‌ام را از همین صنعت دستی به دست می‌آورم.

نوآوری‌های نمدی

عجیب نیست که نگرانی این استاد نمدمال، فراموشی و ازدست‌رفتن هنر نمدمالی باشد. شاید به همین دلیل است که وقتی می‌گوید آخرین نفری است که این هنر را زنده‌نگه‌داشته، تن صدایش آهسته می‌شود و غمگین.

او اما برای زنده‌نگه‌داشتن این هنر در روزگاری که نمد جایگاه چندانی در زندگی‌های ماشینی و تکنولوژی‌زده ندارد، همه تلاشش را کرده است و ساخت محافظ توربین نمدی برای کشتی‌ها یکی از این تلاش‌ها بوده و او درباره‌اش می‌گوید: «قبلا برای توربین کشتی‌ها از فوم‌های فشرده وارداتی‌ استفاده می‌شد که دوام زیادی نداشتند و در نهایت یک سال عمر می‌کردند. من بعد از بررسی‌هایی که انجام دادم نمدهایی را مخصوص این کار تولید کردم که حداقل چهار سال عمر می‌کند و می‌تواند یک جایگزین مناسب برای کالایی باشد که وارداتی است.»

نوآوری‌های استاد نجفیان برای زنده‌نگه‌داشتن نمد به هر طریق ممکن به اینجا خلاصه نمی‌شود و او با تولید کیسه‌خواب نمدی، توپ‌فوتبال‌نمدی، جلیقه ضدگلوله و چادر مسافرتی و بیش از ۷۰ مدل کلاه‌نمدی سعی کرده کاری کند که نمد از زندگی مردم این روزگار حذف نشود.

سختی کار نمدبافی از نگاه این استاد صنایع‌دستی، یکی از دلایلی است که باعث می‌شود کمتر کسی این روزها برای یادگیری این حرفه پا پیش بگذارد: «جوان‌های امروزی دنبال کارهایی هستند که دردسر کمتری داشته باشند، چون صبر ندارند و می‌خواهند زود نتیجه کارشان را ببینند. از طرف دیگر به دلیل این‌که حمایت چندانی از این هنر نمی‌شود، انگیزه و محرکه‌ای هم برای یادگرفتن آن وجود ندارد. یک دلیل دیگر ناآشنایی نسل جوان با این هنر است. خیلی‌ها اصلا نمی‌دانند نمد چیست و چطور تهیه می‌شود و به نظرم اگر شرایطی فراهم شود که نمدمالی در فضاهایی مثل فرهنگسراها در کنار هنرهای دیگر به بچه‌ها آموزش داده شود ممکن است در آینده به یکی از گزینه‌های انتخابی آنها برای شغل و حرفه‌شان تبدیل شود.»

مینا مولایی - ایران / روزنامه جام جم

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: نمدمالی نمد زنده نگه خیلی ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۱۴۰۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نمدمالی، هنری با روایت تاریخ

ایسنا/چهارمحال و بختیاری در دل کوچه‌های خاطره‌انگیز ملت شهرکرد، نمدمالان با دستانی پر از تجربه و دل‌هایی پر از امید به خلق آثار هنری می‌پردازند، اما این هنرمندان، با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند.

به گزارش ایسنا، در دل کوه‌های سر به فلک کشیده و دشت‌های سبز، هنری نهفته است که نسل‌ها دست به دست هم داده‌اند تا آن را حفظ کنند.

 نمدمالی، هنری است که با دستان هنرمندانه و قلب‌هایی پر از عشق شکل می‌گیرد، این هنر نه تنها یک صنعت دستی، بلکه بیانگر فرهنگ و تاریخی غنی است که در هر گره و پیچ و خم آن داستانی از گذشته‌های دور را روایت می‌کند.

امروزه باوجود تکنولوژی و صنعتی شدن، هنرهای دستی مانند نمدمالی کمتر به چشم می‌آیند و خطر فراموشی آن‌ها بیش از پیش احساس می‌شود، اما هنوز هم در گوشه و کنار این سرزمین، هنرمندانی هستند که با عشق و احساس، به این هنر زندگی می‌بخشند و آن را به نسل‌های آینده منتقل می‌کنند.

در دل کوچه‌های خاطره‌انگیز و بازارهای پر رفت و آمد خیابان ملت شهرکرد، نمدمالان با دستانی پر از تجربه و دل‌هایی پر از امید به خلق آثاری می‌پردازند که از روح تاریخ و فرهنگ جان می‌گیرند اما این هنرمندان، با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که گاهی سایه‌ی سنگینی بر روی این هنر اصیل می‌اندازد.

در دنیایی که بازار به سرعت در حال تغییر است، نمدمالان با چالش‌هایی در بازاریابی و فروش محصولات خود روبرو هستند، رقابت با محصولات انبوه و ارزان قیمت، دشواری‌هایی را برای حفظ کیفیت و اصالت هنر نمدمالی به همراه دارد.

تامین مواد اولیه با کیفیت و به قیمت مناسب از دیگر دغدغه‌های نمدمالان است، افزایش هزینه‌ها و کمیاب شدن برخی مواد بر تولید و خلاقیت آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

نگرانی از انتقال دانش و مهارت‌های نمدمالی به نسل‌های جدید، موضوعی است که همواره ذهن هنرمندان را به خود مشغول داشته است و با کم شدن علاقه‌مندان به یادگیری این هنر، آینده‌ی نمدمالی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

نبود حمایت کافی ازسوی متولیان می‌تواند بر پایداری این هنر تاثیر منفی بگذارد، نیاز است تا با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و فراهم کردن بسترهایی برای نمایش و فروش این آثار، به حفظ و ارتقاء نمدمالی کمک شود.

شهرکرد به‌عنوان شهر ملی نمد ثبت ملی  شده است، اما در کوی نمدمالان شهرکرد چندان نمادهای این هنر اصیل به چشم نمی‌خورد.

با این حال، نمدمالان شهرکردی با اراده‌ای راسخ و عشقی که به این هنر دارند، هم‌چنان به پیش می‌روند و با هر گره و ضربه‌ای، نه تنها یک اثر هنری، بلکه قطعه‌ای از روح و هویت خود را به جهان عرضه می‌کنند، این هنرمندان، سفیرانی هستند برای معرفی فرهنگ و هنر ایرانی، شایسته‌ی تقدیر و حمایت‌اند.

می‌توانیم شهر ملی نمد(شهرکرد) را به شهر جهانی نمد تبدیل کنیم

علیرضا جیلان- مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه نمد کاربردهای زیادی در زندگی روزمره دارد، اظهار کرد: یکی از کاربردهای نمد زیرانداز است، اما در صنعت پزشکی و هوا و فضا، خودرو، پوشاک و ... نیز از نمد استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه نمد یک محصول صادرات‌محور محسوب می‌شود، عنوان کرد: اگر بتوانیم این محصول را در زنجیره ارزش قرار دهیم، می‌توانیم شهر ملی نمد( شهرکرد) را به شهر جهانی نمد تبدیل کنیم.

جیلان با اشاره به اینکه نمد چهارمحال و بختیاری به کشورهای خارجی صادر می‌شود، خاطرنشان کرد: با احیای هنر نمدمالی می‌توان آن را به یک کالای صادرات محور تبدیل کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری بیان کرد: برای احیای صنایع‌دستی نیاز به آموزش داریم، اساتید خبره در حال حاضر به صورت سینه به سینه، هنر نمدمالی را به شاگردان خود آموزش می‌دهند، اما باید این هنر را به‌صورت دانشگاهی آموزش دهیم، همچنین می‌توان هنر نمدمالی را نیز از طریق مراکز فنی و حرفه‌ای نیز به علاقه‌مندان آموزش داد.

وی با اشاره به کوی نمدمالان شهرکرد، توضیح داد: یکی از ضرورت‌ها برای اینکه یک شهر ملی به شهر جهانی تبدیل شود، نمادسازی است، با شهرداری شهرکرد به توافقاتی برای نمادسازی رسیده‌ایم.

جیلان خاطرنشان کرد: درصدد هستیم تا گذرهای فرهنگ و هنر در شهرهای چهارمحال و بختیاری پیش‌بینی کنیم تا ساختارها و بازارهای قدیمی را پوشش بدهیم و بتوانیم گامی مثبت در راستای المان‌ها و گذرهای قدیمی برای حفظ فرهنگ و صنایع‌دستی برداریم.

سال گذشته ۱۱۹۰ کیلوگرم نمد از چهارمحال و بختیاری صادر شده است

علی‌اصغر عبدالهی- مدیر گمرک چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به صادرات نمد از گمرک استان، اظهار کرد: سال گذشته ۱۱۹۰ کیلوگرم نمد از استان صادر شده است.

وی افزود: ارزش ریالی صادرات نمد از گمرک چهارمحال و بختیاری در سال گذشته ۱۴ هزار و ۲۸۰ دلار بود.

عبدالهی با بیان اینکه ظرفیت‌های بسیاری در حوزه صادرات در چهارمحال و بختیاری وجود دارد، گفت: تلاش شد تا ظرفیت‌های صادراتی استان از جمله نمد در نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی ایران( اکسپو) به تجار خارجی ارائه شود.

انتهای پیام